Liny statyczne

Klasyfikacja

Chcąc dokonać podziału należy uwzględnić wiele czynników, ale my skupimy się na trzech podstawowych kryteriach:

  • rodzaju materiału z jakiego są wykonane,
  • konstrukcji oraz
  • przeznaczenia

Biorąc pod uwagę materiał z jakiego są wykonane to mamy materiały naturalne oraz sztuczne.

Materiały naturalne to sizal i konopie z których były wykonane pierwsze liny. Używanie takich lin sprawiało raczej poczucie bezpieczeństwa w sferze psychicznej, bo wytrzymałość ich była dość niska. Podczas używania lin naturalnych obowiązywała maksyma, że prowadzącemu nie wolno odpadać.

Przełom nastąpił w roku 1935, kiedy Wallace Carothersa pracujący w amerykańskiej firmie DuPont wynalazł nylon. Odkrycie to zrewolucjonizowało wspinanie oraz speleologię. Dzisiejsze liny są także wykonane z nylonu, ale zmieniła się ich konstrukcja. Początkowo lina taka miała strukturę skręconą, czyli składała się z wielu cieniutkich włókien nylonowych zgrupowanych w trzy skrętki. W porównaniu z linami naturalnymi nie zrywały się podczas wyłapywania odpadnięcia, ale miała tendencję do plątania się, rozciągania a także kręcenia pod obciążeniem.

Innymi tworzywami wykorzystywanymi do budowy liny są polipropylen, kewlar, spectra, aramid.

W jaskiniach głównie wykorzystujemy liny nylonowe (poliamidowe). Mimo to, że polipropylen jest lżejszy to pęka w stosunkowo niskiej temperaturze – nie wiele więcej niż 100⁰C – którą można wywołać podczas szybkiego zjazdu i nagłego zatrzymania. Także używanie Kevlaru i Spectry, które są wytrzymałe jak stal nie jest wskazane ze względu na ich nieelastyczność i brak możliwości pochłania energii podczas odpadnięcia. Cała energia jest przenoszona na punkt oraz na ciało zawodnika.

Ze względu na powyższe najczęściej wykorzystujemy nylon, który jest bardziej elastyczny i ma największą zdolność pochłaniania energii upadku.

Wynalezienie nylonu spowodowało rewolucję w konstrukcji lin. Możemy je podzielić na dwie podgrupy:

  • liny o przekroju okrągłym oraz
  • liny płaskie, czyli taśmy.

Liny o przekroju okrągłym jak było już wcześniej wspomniane mogą mieć budowę skręcaną, która niestety ma swoje wady jak też mogą być plecione zwykłe i rdzeniowe. I ten ostatni typ właśnie jest dzisiaj używany zapewniając użytkownikom bezpieczeństwo.

Natomiast taśmy możemy spotkać rurowe, które w przekroju przypominają właśnie rurę oraz zwarte tkane i plecione.

Pozostał nam ostatni podział, który jest powszechny a mianowicie podział ze względu na przeznaczenie. I tak liny dzielimy na:

  • statyczne
    • półstatyczne (speleologiczne)
    • pomocnicze (linki pomocnicze – repy oraz taśmy)
    • specjalne
  • dynamiczne
    • pojedyncze
    • podwójne
    • bliźniacze

Tarcie

Najważniejsze podczas użytkowania lin jest dbanie o jej stan. Do jednego z czynników niszczących liny należy tarcie. Niestety jest to czynnik, który działa na linę przypadkowo i trudno jest przewidzieć jego skutki, ponieważ ścieranie powoduje łamanie włókien liny. Jeśli dojdzie do uszkodzenia oplotu po przez długotrwałe ocieranie o chropowatą skałę i zostanie nam sam rdzeń to mamy sytuację bardzo niebezpieczną. Linewki rdzenia są dużo lżej splecione niż oplot a co za tym idzie bardziej narażone na zniszczenie. Wszystko to może wydarzyć się bardzo szybko i użytkownik może być nie świadomy niebezpieczeństwa jakie na niego czyha. Należy pamiętać, że efekty ścierania są większe, gdy lina jest miększa i bardziej elastyczna. Możemy to wyeliminować poprzez prawidłowe i staranne poręczowanie. Jeśli zauważymy przetarcie liny podczas poruszania się po linie należy w tym miejscu zawiązać węzeł motyl pamiętając o zawiązaniu drugiego węzła, który będzie umożliwiał nam przepięcie się zachowując zasadę dwóch punktów.

Firma Beal wypuściła na rynek liny, w których w procesie unicore połączyła rdzeń z oplotem nie usztywniając przy tym liny. Dzięki takiej technologii zostało całkowicie wyeliminowane lub bardzo zredukowane ślizganie oplotu. Używając takiej liny nawet jeśli dojdzie do jej przetarcia na ostrej krawędzi nie dochodzi do rozsunięcia się oplotu, co umożliwia pokonanie takiego miejsca i zmianę oporęczowania.

Kryteria wyboru lin statycznych

Absorpcja wody – kurczliwość

Materiał z jakiego wykonane są liny absorbuje w swoją strukturę wodę. Wpływa to na ciężar liny i może odbywać się podczas procesu chemicznego i fizycznego. Pierwszy proces jest nieodwracalny i wynika z przyciągania się cząsteczek wody i nylonu. To wzajemne przyciąganie możemy zaobserwować podczas namaczania nowej liny w wodzie przez okres 24 godzin kiedy tworzą się wiązania wodorowe i jej wysuszeniu. Proces ten nazywa się dekatyzacją liny i w jej efekcie lina kurczy się od 2 % do 5 % (czasem nawet więcej). Lina zyskuje wtedy nieco na grubości, ponieważ ilość materiału z jakiego jest wykonana nie zmienia się. Do zmian dochodzi na poziomie molekuł.

W przypadku lin Beal’a UniCore kurczliwość jest zmniejsza o około połowę w stosunku do lin tradycyjnych.

Także liny poliestrowe nie wykazują tendencji do absorbcji wody.